गुंतवणूक म्हटल्यावर एकतर बँकांमधील मुदतबंद ठेव किंवा थेट शेअर बाजारातील गंतवणूक असे दोन टोकाचे विचार पाहायला मिळतात. मुदतबंद ठेवी सुरक्षित समजल्या जातात. तसेच त्यापासून ठराविक दराने व्याजही मिळते. म्हणजे मूळ गुंतवणूक तशीच राहते व परतावासुध्दा मिळतो. याउलट शेअर्समधील गुंतवणूक जर फारसा विचार न करता केली तर ती धोकदायक ठरू शकते. शेअर्समध्ये होणारे चढउतार इतके मोठे असतात की मूळ गुंतवणूकसुध्दा काही वेळेला परत मिळत नाही तर काहीवेळा काही वर्षांतच दामदुप्पटसुध्दा होऊ शकते. या दोन्ही गुंतवणुकांमध्ये असलेले तोटे कमी करून दोन्हीचे फायदे थोड्याफार प्रमाणात एकत्र करण्यासाठी म्युच्युअल फंड हा एक गुंतवणुकीचा पर्याय म्हणून उपलब्ध आहे.
बँकांमधील ठेवींवर मिळणारे मर्यादित व्याज, महागाई, शेअरबाजारातील अनिश्चितता या पार्श्वभूमीवर म्युच्युअल फंड हा गुंतवणूकदारांसाठी मध्यममार्ग होऊ शकतो.
म्युच्युअल फंड हा एक विश्वस्त असून त्यामार्फत समान आर्थिक उद्दिष्टे असलेल्या गुंतवणूकदारांकडून लहान मोठ्या प्रमाणावर होणारी बचत एकत्रित केली जाते व असा एकत्रित झालेला निधी शेअर्स, डिबेंचर्स यासारख्या भांडवल बाजारातील साधनांमध्ये गुंतविला जातो.
या प्रक्रियेमध्ये केल्या जाणाऱ्या गुंतवणुकीवर जो काही लाभ (किंवा तोटा) होईल तो या लहानमोठ्या गुंतवणूकदारांमध्ये त्यांच्या गुंतवणुकीच्या रकमेच्या प्रमाणात विभागून दिला जातो. त्यामुळे सर्वसामान्य गुंतवणूकदार, जे शेअर बाजारातील चढउतारापासून स्वतःला दूर ठेवू इच्छितात, परंतू ज्यांना अशा चढउताराचा फायदा घ्यायचा आहे अशा गुंतवणूकदारांसाठी एक स्वस्त पर्याय म्हणून म्युच्युअल फंड उदयास येत आहे.
इतर वित्तीय पर्यायांपैकी म्युच्युअल फंडातील गुंतवणूक स्वस्त समजली जाते. तसेच गुंतवणूकदारांचे पैसे जेव्हा भांडवल बाजारामध्ये गुंतविले जातात तेव्हा त्यामध्ये व्यावसायिक निर्णयक्षमता घेऊ शकणारे बाजारातील तज्ज्ञ लोकांचा सहभाग असतो. तसेच एकत्रित जमा झालेला निधी वेगवेगळ्या कंपन्यांमध्ये गुंतविल्यामुळे थेट शेअर बाजारात असलेला धोका काही प्रमाणात कमी होतो. हा सर्व व्यवहार अत्यंत पारदर्शी असतो. तसेच सेबीसारख्या नियंत्रकांकडून या व्यवहारांवर काटेकोर नियंत्रण केले जाते. म्युच्युअल फंडातील काही योजनांमध्ये गुंतवणूक केल्यास आयकर (इन्कटॅक्स)मध्येही बचत होऊ शकते.
काही गोष्टी क्लिष्ट असल्या तरी गुंतवणूकदार म्हणून त्या समजून घेणे आवश्यक असते. एनएव्ही, रिपर्चेस, ग्रोथ, डिव्हीडंड या गोष्टींची माहिती म्युच्युअल फंडातील गुंतवणूकदारांकडे असणे आवश्यक असते. यासाठी अर्थविषयक वृत्तपत्रे, वेबसाईटस, म्युच्युअल फंडचे फॅक्टशीट वाचणे अधिक‌हितावह ठरते.
आपली गुंतवणूक योग्य परतावा देणारी व तेसुध्दा शेअरबाजाराच्या धोक्यापासून अलिप्त असा दुहेरी फायदा मिळवायचा असेल, तर म्युच्युअल फंडाला पर्याय नाही.
म्हणून म्हणतो मौकेपे चौका मारायला शिकाच !!